In de vernieuwde gebouwen van de RHIZO Zorgkrachtschool in de Beheerstraat in Kortrijk werd ook de vroegere brouwerij Vuylsteke geïntegreerd. Walter Temmerman (73) maakte enkele jaren geleden een publicatie over die brouwerij. Er zijn nog een kleine 40 exemplaren van dat boek te koop aan de receptie van de Zorgkrachtschool.
Walter Temmerman die in de raad van bestuur van de RHIZO scholengroep zetelt, deed opzoekingswerk over de brouwerij en vond er zoveel van terug in een oude doos in het stadsarchief dat hij een publicatie van 200 bladzijden met tekst en foto’s maakte over de brouwerij. Hij was er anderhalf jaar aan bezig.
Walter studeerde toegepaste economische wetenschappen en gaf les in Hantal en werd later één van de directeurs van de centrale diensten in Katho, tot hij in 2010 met pensioen ging.
De geschiedenis van de brouwerij
“De brouwerij werd 130 jaar geleden geplaatst door een zekere Ange Vuylsteke, die ook wel Engelbert genoemd werd. Ange was een patissier uit Rollegem-Kapelle die in 1835 geboren werd. Hij wou op het einde van de negentiende eeuw een kleine ambachtelijke brouwerij bouwen en werd dus brouwer in de rue du Gouvernement, die later de Beheerstraat werd”, vertelt Walter, die het grondplan uit 1886 dat Ange liet tekenen terugvond. Op oude stadsplannen kon Walter de brouwerij situeren. “Die bevond zich toen nog buiten de stadsgrachten. De grond werd gekocht aan het ‘bureau de bienfaisance’, de voorloper van het ocmw, in Kortrijk.”
Het plan hoe het zou uitgebouwd worden vond Walter ook. “Dat werd grotendeels gevolgd en is nu nog herkenbaar. Het bestond uit een dubbel herenhuis met een groot balkon waar de familie woonde (dat heeft er nog gestaan tot 2005), de brouwerij met decoratieve elementen die nog altijd te herkennen zijn en een klein huisje ernaast, dat ondertussen ook afgebroken werd.” Volgens Walter was de totale oppervlakte van het pand 930 vierkante meter.
Een triestige familiekroniek
“Er werd al heel snel gestart na de plannen voor de brouwerij want het gebouw stond er al in 1887. Ze maakten een bier van hoge gisting die in die tijd in vaten verkocht werd aan de cafés en de burgerij. De brouwerijschouw en de stoomketel zijn al lang afgebroken. Er was nog een eest (of droogvloer), een kiemvloer voor het kiemen van de gerst en er waren stallen.”
Brouwer Ange stierf plots in 1904, zijn vrouw was al in 1900 overleden. Het koppel had twee dochters en een zoon. Zoon Hector die hulpbrouwer was stierf twee jaar later. De oudste dochter Emma trouwde met Alfred Ferreth uit Moeskroen en woonde in Kortrijk, maar het koppel dat geen kinderen had verhuisde naar Moeskroen. De jongste dochter Elvina trouwde met Cyriel Vanhoutte, die stadsarchitect was in Kortrijk. Ze kregen een zoon en drie dochters. Cyriel stopte met les geven in de academie van Kortrijk en werd brouwer. Hij had echter geen commerciële feeling, had niet echt inzicht in het brouwproces en kreeg een drankprobleem. Cyriel stierf in 1921. Elvina moet nog een tijdje verder bier verkocht hebben en om gemakkelijker te verkopen plaatste ze een poortje, maar het waren de laatste stuiptrekkingen. In het telefoonboek van 1925 vond ik de brouwerij niet meer terug. Hoogstwaarschijnlijk bestond ze toen al niet meer.”
Van de familie Vuylsteke schiet er niemand meer over. De kinderen van Elvina, onder wie geen enkele trouwde, zijn allemaal gestorven.
Grote archeologische industriële waarde
Later werd de brouwerij verhuurd voor commerciële doeleinden. Op een afgebladerd fries op de voorgevel kon je voor de verbouwingen van RHIZO nog de woorden ‘Franco Belge’ herkennen, maar wat er allemaal geweest is, is niet helemaal duidelijk.
“De zaken in de brouwerij duurden niet lang maar moeten wel op korte tijd goed gelopen hebben”, denkt Walter. “Ange was eigenaar van zeker zestig woonhuizen en vijftig cafés en ook gronden in Kortrijk en de gemeenten errond. Zo heb je Cité Vuylsteke aan de Sint-Antoniusstraat waar Ange 30 arbeiderswoningen bouwde achter een ingangspoort. Dat beluik werd zelfs al gebouwd in 1875, dus voor de brouwerij gebouwd werd.”
De drie gebouwen van de brouwerij werden in 1979 verkocht aan de zusters van Sint-Niklaas, die ze in erfpacht gaven aan het Sint-Niklaasinstituut, later Leielandscholen en nu deel uitmakend van scholengroep RHIZO. In 2014 werd een procedure opgestart ter bescherming van de brouwerij en in 2015 was er een definitief beschermingsbesluit. “De archeologische industriële waarde is groot want alles staat er nog zoals het in die tijd was. De koperen ketels hebben de Duitsers wel meegenomen tijdens de oorlog.
In het gebouw vind je nog stookplaatsen, waterbakken, gemetste brouwketels, waterpompen, een aandrijfas en koudwaterbakken”, aldus Walter. “Je kan er bijna integraal het brouwproces van toen volgen.” Met de bouw van de RHIZO Zorgkrachtschool en de verbouwingen in de brouwerij, werd de brouwzaal geïntegreerd, wat het een uniek stuk erfgoed in het centrum van de stad maakt. De brouwzaal met de authentieke elementen in wordt gebruikt door de school en ligt boven het secretariaat.
Het boek over de geschiedenis van brouwerij Vuylsteke vanaf 1886, de bescherming als monument en de renovatie en integratie in het nieuwe Rhizo-schoolgebouw zou in 2020 gelanceerd worden samen met de opening van de gebouwen, maar daar stak het begin van de coronaperiode een stokje voor.
Op donderdag 18 januari overhandigde Walter enkele boeken aan bierkenner Carl Kins, heel gekend in de brouwerswereld en ook vrijwilliger bij Trezoor. “Wat nog overgebleven is van de brouwerij in het centrum van Kortrijk, weten veel Kortrijkzanen niet”, stelt Carl. “Het is een uniek stukje bewaard erfgoed in de stad.”
